نی نامه ۲
ﺑﻨﺪ ﺑﮕﺴﻞ، ﺑﺎﺵ ﺁﺯﺍﺩ ﺍﯼ پسر! ﭼﻨﺪ ﺑﺎﺷﯽ ﺑﻨﺪِ ﺳﯿﻢ ﻭ ﺑﻨﺪِ ﺯﺭ؟ [۱۹]
ﮔﺮ ﺑﺮﯾﺰﯼ ﺑﺤﺮ ﺭﺍ ﺩﺭ ﮐﻮﺯﻩ ﺍﯼ ﭼﻨﺪ ﮔُﻨﺠﺪ؟ ﻗﺴﻤﺖِ ﯾﮏ ﺭﻭﺯﻩ ﺍﯼ [۲۰] ۲۰
ﮐﻮﺯﻩ ﯼ ﭼﺸﻢِ ﺣﺮﯾﺼﺎﻥ، ﭘُﺮ ﻧﺸﺪ ﺗﺎ ﺻﺪﻑ ﻗﺎﻧﻊ ﻧﺸﺪ، ﭘُﺮ ﺩُﺭ ﻧﺸﺪ [۲۱]
ﻫﺮ ﮐﻪ ﺭﺍ ﺟﺎﻣﻪ ﺯ ﻋﺸﻘﯽ ﭼﺎﮎ ﺷﺪ ﺍﻭ ﺯ ﺣﺮﺹ ﻭ ﻋﯿﺐ، ﮐُﻠّﯽ ﭘﺎﮎ ﺷﺪ [۲۲]
ﺷﺎﺩ ﺑﺎﺵ ﺍﯼ ﻋﺸﻖ ﺧﻮﺵ ﺳﻮﺩﺍﯼِ ما! ﺍﯼ ﻃﺒﯿﺐِ ﺟﻤﻠﻪ ﻋﻠّﺖ ﻫﺎﯼِ ﻣﺎ![۲۳]
ﺍﯼ ﺩﻭﺍﯼِ ﻧَﺨﻮﺕ ﻭ ﻧﺎﻣﻮﺱِ ﻣﺎ! ﺍﯼ ﺗﻮ ﺍﻓﻼﻃﻮﻥ ﻭ ﺟﺎﻟﯿﻨﻮﺱ ﻣﺎ! [۲۴]
ﺟﺴﻢِ ﺧﺎﮎ ﺍﺯ ﻋﺸﻖ، ﺑﺮ ﺍﻓﻼﮎ ﺷﺪ ﮐﻮﻩ، ﺩﺭ ﺭﻗﺺ ﺁﻣﺪ ﻭ ﭼﺎﻻﮎ ﺷﺪ [۲۵] ۲۵
ﻋﺸﻖْ، ﺟﺎﻥِ ﻃﻮﺭ ﺁﻣﺪ ﻋﺎﺷﻘﺎ! ﻃﻮﺭ ﻣﺴﺖ ﻭ ﺧَﺮَّ ﻣﻮﺳﯽ ﺻَﺎﻋِﻘﺎ [۲۶]
ﺑﺎ ﻟﺐِ ﺩَم ساﺯِ ﺧﻮﺩ، ﮔﺮ ﺟُﻔﺘَﻤﯽ هم چو ﻧَﯽ ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻨﯽﻫﺎ ﮔﻔﺘﻤﯽ [۲۷]
ﻫﺮ ﮐﻪ ﺍﻭ ﺍﺯ ﻫﻢ ﺯﺑﺎﻧﯽ ﺷﺪ ﺟﺪﺍ ﺑﯽ ﺯﺑﺎﻥ ﺷﺪ، ﮔﺮﭼﻪ ﺩﺍﺭﺩ ﺻﺪ ﻧﻮﺍ [۲۸]
ﭼﻮﻥ ﮐﻪ ﮔُﻞ ﺭﻓﺖ ﻭ ﮔﻠﺴﺘﺎﻥ ﺩﺭﮔﺬﺷﺖ ﻧﺸﻨﻮﯼ ﺯآﻥ ﭘﺲ ﺯ ﺑﻠﺒﻞ ﺳَﺮﮔﺬﺷﺖ
ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻌﺸﻮﻕ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻋﺎﺷﻖ ﭘَﺮﺩه ﺍﯼ ﺯﻧﺪﻩ ﻣﻌﺸﻮﻕ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻋﺎﺷﻖ ﻣُﺮﺩﻩﺍﯼ [۳۰] ۳۰
ﭼﻮﻥ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻋﺸﻖ ﺭﺍ ﭘﺮﻭﺍﯼِ ﺍﻭ ﺍﻭ ﭼﻮ ﻣﺮﻏﯽ ﻣﺎﻧﺪ ﺑﯽ ﭘَﺮ، ﻭﺍﯼِ ﺍﻭ [۳۱]
ﻣﻦ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻫﻮﺵ ﺩﺍﺭﻡ ﭘﯿﺶ ﻭ ﭘﺲ ﭼﻮﻥ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻧﻮﺭِ ﯾﺎﺭﻡ ﭘﯿﺶ ﻭ ﭘﺲ؟ [۳۲]
ﻋﺸﻖ، ﺧﻮﺍﻫﺪ کین ﺳﺨﻦ ﺑﯿﺮﻭﻥ ﺑﻮﺩ ﺁﯾﻨﻪ، ﻏﻤّﺎﺯ ﻧَﺒﻮﺩ ﭼﻮﻥ ﺑﻮﺩ؟ [۳۳]
ﺁﯾﻨﻪ ﺕ ﺩﺍﻧﯽ ﭼﺮﺍ ﻏﻤّﺎﺯ ﻧﯿﺴﺖ؟ ﺯﺁﻥ ﮐﻪ ﺯﻧﮕﺎﺭ ﺍﺯ رُخَش ﻣُﻤﺘﺎﺯ ﻧﯿﺴﺖ [۳۴]
☆☆☆☆☆☆☆☆☆☆☆☆☆☆☆☆☆☆☆☆☆☆☆☆☆☆☆☆☆☆☆☆☆☆☆☆☆☆☆☆☆
[۱۹] ای سالک ﻗﻴﺪ ﻭ ﺑﻨﺪ ﺗﻌﻠﻘﺎﺕ ﺩﻧﻴﻮﻱ ﺭﺍ ﭘﺎﺭﻩ ﻛﻦ ﻭ ﺍﺯ ﺯﻧﺠﻴﺮ ﺩﻧﻴﻮﻱ ﻭ ﻧﻔﺴﺎﻧﻲ ﺁﺯﺍﺩ ﺷﻮ .
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
[۲۰] دنیا سرشار از اسباب شادی و رفاه است اما هر یک از ما گنجایش ناچیزی برای بهره وری از این امکانات دارد.
ﻧﺒﺎﻳﺪ ﮔﺮﻓﺘﺎﺭ ﺣﺮﺹ ﻭ ﺁﺯ ﺷﺪ، ﺯﻳﺮﺍ ﺁﺯﻣﻨﺪی ﺁﺩمی ﺭﺍ ﺑﻪ ﭘﺮﻳﺸﺎنی ﻭ ﺍﺿﻄﺮﺍﺏ می کشاند.
«آفتاب به قدر روزن و آب دریا به قدر کوزه» (برهان محقق ترمذی)
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
[۲۱] ترک علائق مادی، زمینه ی ادراک حقایق را در درون انسان فراهم می کند.
راز مهم گران قدری انسان، در قناعت است.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
[۲۲] ﻫﺮ ﻛﻪ ﺟﺎﻣﻪ ﺧﻮﺩﺧﻮﺍهی ﻭ ﻧﻔﺴﺎنیﺍﺵ ﺍﺯ ﺷﺪﺕ ﻋﺸﻖ ﺑﻪ ﺣﻀﺮﺕ ﻣﻌﺸﻮﻕ ﭼﺎک ﺷﻮﺩ . ﺍﻭ ﺍﺯ ﺣﺮﺹ ﻭ ﻫﺮ ﻧﻮﻉ عیبی ﭘﺎک ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ.
مصرع دوم در نسخه ی نیکلسون: اﻭ ﺯ ﺣـﺮﺹ ﻭ ﺟﻤﻠﻪ عیبی ﭘﺎک ﺷﺪ
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
[۲۳] ﺳﻮﺩﺍ : ﻋﺸﻖ ﻭ ﺁﺭﺯﻭ ﻭ ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺧﯿﺎﻝ ﺧﻮﺵ
ﺁﻥ ﮐﻪ ﺍﻭ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺮﺍﻗﺐ ﻋﻘﻞ ﺑﻮﺩ ﻋﻘﻞ ﺭﺍ ﺳﻮﺩﺍﯼ ﻟﯿﻠﯽ ﺩﺭ ﺭﺑﻮﺩ ﺩفتر ﭼﻬﺎﺭﻡ
احوال و هیجان روحی ناشی از عشق حقیقی و الهی پسندیده و خوش سوداست.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
[۲۴] نخوت: خودپرستی، خودبینی.
ﻧﺎﻣﻮﺱ: ﺷﻬﺮﺕ، ﺁﺑﺮﻭ ﻭ ﺣﻔﻆ ﺍﺣﺘﺮﺍﻡ ﻧﺰﺩ ﻣﺮﺩﻡ.
« ﺍﯼ ﺩﻭﺍﯼ ﻧﺨﻮﺕ ﻭ ﻧﺎﻣﻮﺱ ﻣﺎ ... » ، « ﻧﺎﻡ ﻭ ﻧﺎﻣﻮﺱ ﻣﻠﮏ ﺭﺍ ﺩﺭﺷﮑﺴﺖ » ، « ﺑﮕﺬﺭ ﺍﺯ ﻧﺎﻣﻮﺱ ﻭ ﺭﺳﻮﺍ ﺑﺎﺵ ﻭ ﻓﺎﺵ » .
ﺍﻓﻼﻃﻮﻥ: ﺣﻜﻴﻢ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﻳﻮﻧﺎﻥ ﺑﺎﺳﺘﺎﻥ؛ ﻛﻨﺎﻳﻪ ﺍﺯ ﻃﺒﻴﺐ ﺭﻭﺣﺎنی.
ﺟﺎﻟﻴﻨﻮﺱ: ﺍﺯ ﻣﺸﻬﻮﺭﺗﺮﻳﻦ ﺍﻃﺒﺎی ﻳﻮﻧﺎﻥ ﺑﺎﺳﺘﺎﻥ؛ﻛﻨﺎﻳﻪ ﺍﺯ ﻃﺒﻴﺐ ﺟﺴﻤﺎنی.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
[۲۵] ﻣﺼﺮﻉ ﺍﻭﻝ ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻣﻌﺮﺍﺝ ﺑﻪ معنی ﻋﺎﻡ ﺍﺷﺎﺭﺕ ﺩﺍﺭﺩ، ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻌﺮﺍﺝ حضرت محمد، عروج حضرت عیسی ﻭ حضرت ﺍﺩﺭﻳﺲ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺷﺎﻣﻞ میﺷﻮﺩ . مصرع دوم به آیه ۱۴۳ سوره اعراف که در توضیح بیت بعد می آید اشاره دارد.
این مضمون که انسان خاکی می تواند به آسمان ها برود در اسطوره ها و تخیلات قومی نیز بوده است. در افسانه های کره ای دنیا بالا را، دنیای مخفی می خوانده اند.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
[۲۶] « وَلَمَّا جَاءَ مُوسَىٰ لِمِیقَاتِنَا وَکَلَّمَهُ رَبُّهُ قَالَ رَبِّ أَرِنِی أَنظُرْ إِلَیْکَ قَالَ لَن تَرَانِی وَلَٰکِنِ انظُرْ إِلَى الْجَبَلِ فَإِنِ اسْتَقَرَّ مَکَانَهُ فَسَوْفَ تَرَانِی فَلَمَّا تَجَلَّىٰ رَبُّهُ لِلْجَبَلِ جَعَلَهُ دَکًّا وَخَرَّ مُوسَىٰ صَعِقًا فَلَمَّا أَفَاقَ قَالَ سُبْحَانَکَ تُبْتُ إِلَیْکَ وَأَنَا أَوَّلُ الْمُؤْمِنِینَ »: ﺯﻣﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻣﻮﺳﻰ ﺑﻪ ﻣﻴﻌﺎﺩﮔﺎﻩ ﻣﺎ ﺁﻣﺪ، ﻭ ﭘﺮﻭﺭﺩﮔﺎﺭﺵ ﺑﺎ ﻭﻯ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺖ، ﻋﺮﺽ ﻛﺮﺩ: ﭘﺮﻭﺭﺩﮔﺎﺭﺍ! ﺟﻤﺎﻝ ﺑﺎ ﻛﻤﺎﻝ ﺫﺍﺕ ﺑﻰﻧﻬﺎﻳﺘﺖ ﺭﺍ [ ﺑﻪ ﻗﻠﺐ ﻣﻦ ] ﺑﻨﻤﺎﻯ ﺗﺎ ﺗﻮ ﺭﺍ [ ﺑﻪ ﺭﻭﻳﺖ ﻭﻳﮋﻩ ﺑﺎﻃﻨﻰ ] ﺑﻨﮕﺮم. ﺧﺪﺍ ﻓﺮﻣﻮﺩ: ﻫﺮﮔﺰ ﻣﺮﺍ ﻧﺨﻮﺍﻫﻰ ﺩﻳﺪ، ﻭﻟﻰ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻛﻮﻩ ﺑﻨﮕﺮ ﺍﮔﺮ [ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺟﻠﻮﻩ ﻣﻦ ] ﺑﺮ ﺟﺎﻯ ﺧﻮﺩ ﺛﺎﺑﺖ ﻭ ﺑﺮﻗﺮﺍﺭ ﻣﺎﻧﺪ، ﺗﻮ ﻫﻢ ﻣﺮﺍ ﺧﻮﺍﻫﻰ ﺩﻳﺪ. ﭼﻮﻥ ﭘﺮﻭﺭﺩﮔﺎﺭﺵ ﺑﺮ ﻛﻮﻩ ﺟﻠﻮﻩ ﻛﺮﺩ، ﺁﻥ ﺭﺍ ﻣﺘﻠﺎﺷﻰ ﻧﻤﻮﺩ ﻭ ﻣﻮﺳﻰ ﺑﻰ ﻫﻮﺵ ﺷﺪ، ﭘﺲ ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﻮﺵ ﺁﻣﺪ ﮔﻔﺖ: ﺗﻮ ﻣﻨﺰﻫﻰ [ ﺍﺯ ﺍﻳﻨﻜﻪﻣﺸﺎﻫﺪﻩ ﺷﻮﻯ، ] ﺑﻪ ﺳﻮﻳﺖ ﺑﺎﺯﮔﺸﺘﻢ، ﻭ ﻣﻦ [ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﻣﺮﺩم ﺍﻳﻦ ﺭﻭﺯﮔﺎﺭ ]ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺎﻭﺭ ﻛﻨﻨﺪﻩ [ ﺍﻳﻦ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻛﻪ ﻫﺮﮔﺰ ﺩﻳﺪﻩ ﻧﻤﻰ ﺷﻮﻯ ] هستم. (سوره ی اعراف، آیه ی ۱۴۳)
ﺍﻱ ﻋﺎﺷﻖ ! ﺁﻥ ﺭﻭحی ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﻮﻩ ﻃﻮﺭ ﺟﺎﻥ ﻭ ﺣﻴﺎﺕ ﺑﺨﺸﻴﺪ ﻋﺸﻖ ﺑﻮﺩ. ﺑﻪ ﺑﺮﻛﺖ ﻋﺸﻖ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﻛﻮﻩ ﻃﻮﺭ ﻣﺴﺖ ﺷﺪ ﻭ موسی نبی ﺍﺯ ﻋﻈﻤﺖ ﻭ ﻣﻬﺎﺑﺖ اثر آن عشق بی هوﺵ ﺑﺮ ﺯﻣﻴﻦ ﺍﻓﺘﺎﺩ .
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
[۲۷] ﻟﺐ ﺩم ساز ﺧﻮﺩ : ﯾﻌﻨﯽ ﻟﺐ ﻓﺮﺩﯼ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﻦ ﺩم ساﺯ ﺍﺳﺖ، ﺁﻥ ﮐﻪ ﻣﺤﺮﻡ ﻭ ﻣﺸﺘﺎﻕ ﻭ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺍﺳﺖ ﭼﻨﺎﻥ ﮐﻪ ﭘﯿﺸﺘﺮ ﺁﻭﺭﺩﻩ ﺑﻮﺩ « ﻫﻤﭽﻮ ﻧﯽ دم ساﺯ ﻭ ﻣﺸﺘﺎﻗﯽ ﮐﻪ ﺩﯾﺪ ...
این نی در صورتی ناله و آواز دارد که لب بر لب نی زن داشته باشد و از نَفَس معبود و معشوق نفحه ای در او دمیده شود.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
[۲۸] ﺯﻳﺮﺍ ﻫﺮ ﻛﺲ ﻛﻪ ﺍﺯ هم زﺑﺎﻧﺶ ﺟﺪﺍ ﺷﻮﺩ، ﺍﮔﺮ ﺻﺪ ﻧﻮﺍ ﻭ ﻧﻐﻤﻪ ﻫﻢ ﻛﻪ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎﺯ ﻫﻢ ﻻﻝ ﻭ بیﺯﺑﺎﻥ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮد.
ﺍﺯ ﺁﺩﺍﺏ ﻋﺎﺭﻓﺎﻥ ﻭ ﺍﻫﻞ ﺳﻠﻮک، سکوت است.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
[۳۰] ﭘﺮﺩﻩ ﻇﺎﻫﺮﺍً ﺩﺭ ﻣﻌﻨﯽ ﺁﻭﯾﺰﻩ ﻭ ﺣﺠﺎﺏ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺧﻮﺩ ﺣﺮﮐﺖ ﻭ ﺟﻨﺒﺸﯽ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﻭ ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺣﺠﺎﺏ ﻭ ﺭﻭﭘﻮﺵ ﻣﻌﺸﻮﻕ . ﺩﺭ ﻣﻌﻨﯽ ﻣﻮﺳﯿﻘﯿﺎﯾﯽ ﺁﻥ ﻫﻢ ﻣﯽﺗﻮﺍﻥ ﻧﺴﺒﺘﯽ ﯾﺎﻓﺖ .
مضمون بیت اشاره دارد به ابیات: « وَلَا تَدْعُ مَعَ اللَّهِ إِلَٰهًا آخَرَ لَا إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ کُلُّ شَیْءٍ هَالِکٌ إِلَّا وَجْهَهُ لَهُ الْحُکْمُ وَإِلَیْهِ تُرْجَعُونَ»: ﻭ ﺑﺎ ﺧﺪﺍ ﻣﻌﺒﻮﺩﻯ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﺨﻮﺍﻥ، ﺟﺰ ﺍﻭ ﻣﻌﺒﻮﺩﻯ ﻧﻴﺴﺖ، ﻫﺮ ﭼﻴﺰﻯ ﻣﮕﺮ ﺫﺍﺕ ﺍﻭ ﻫﻠﺎﻙ ﺷﺪﻧﻰ ﺍﺳﺖ، ﻓﺮﻣﺎﻧﺮﻭﺍﻳﻰ [ ﺑﺮ ﻫﻤﻪ ﺟﻬﺎﻥ ﻫﺴﺘﻰ ] ﻭﻳﮋﻩ ﺍﻭﺳﺖ، ﻭ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺳﻮﻯ ﺍﻭ ﺑﺎﺯﮔﺮﺩﺍﻧﺪﻩ میﺷﻮﻳﺪ. (سوره ی قصص، آیه ی ۸۸)
« کُلُّ مَنْ عَلَیْهَا فَانٍ»: ﻫﻤﻪ ﺁﻧﺎﻥ ﻛﻪ ﺭﻭﻯ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﻴﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ ، ﻓﺎﻧﻰ ﻣﻰ ﺷﻮﻧﺪ .(۲۶) « وَیَبْقَىٰ وَجْهُ رَبِّکَ ذُو الْجَلَالِ وَالْإِکْرَامِ »: ﻭ ﺗﻨﻬﺎ ﺫﺍﺕ ﺑﺎﺷﻜﻮﻩ ﻭ ﺍﺭﺟﻤﻨﺪ ﭘﺮﻭﺭﺩﮔﺎﺭﺕ ﺑﺎﻗﻰ ﻣﻰ ﻣﺎﻧﺪ .(۲۷) (سوره ی الرحمن)
مولانا:
ﺁﺳﺘﺎﻧﻪ ﻭ ﺻﺪﺭ ﺩﺭ ﻣﻌﻨﯽ ﮐﺠﺎﺳﺖ ﻣﺎ ﻭ ﻣﻦ ﮐﻮ ﺁﻥ ﻃﺮﻑ ﮐﺎﻥ ﯾﺎﺭ ﻣﺎﺳﺖ
ﺍﯼ ﺭﻫﯿﺪﻩ ﺟﺎﻥ ﺗﻮ ﺍﺯ ﻣﺎ ﻭ ﻣﻦ ﺍﯼ ﻟﻄﯿﻔﻪﯼ ﺭﻭﺡ ﺍﻧﺪﺭ ﻣﺮﺩ ﻭ ﺯﻥ
ﻣﺮﺩ ﻭ ﺯﻥ ﭼﻮﻥ ﯾﮏ ﺷﻮﺩ ﺁﻥ ﯾﮏ ﺗﻮﯼ ﭼﻮن که یک ها ﻣﺤﻮ ﺷﺪ آنک ﺗﻮﯼ
ﺍﯾﻦ ﻣﻦ ﻭ ﻣﺎ ﺑﻬﺮ ﺁﻥ ﺑﺮ ﺳﺎﺧﺘﯽ ﺗﺎ ﺗﻮ ﺑﺎ ﺧﻮﺩ ﻧﺮﺩ ﺧﺪﻣﺖ ﺑﺎﺧﺘﯽ
ﺗﺎ ﻣﻦ ﻭ ﺗﻮﻫﺎ ﻫﻤﻪ ﯾﮏ ﺟﺎﻥ ﺷﻮﻧﺪ ﻋﺎﻗﺒﺖ ﻣﺴﺘﻐﺮﻕ ﺟﺎﻧﺎﻥ ﺷﻮﻧﺪ
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
[۳۱] پروا: التفات، توجه.
ﻣﻜﻤﻞ ﻭ ﻣﺆﻳﺪ مضمون ﺑﻴﺖ ﭘﻴﺸﻴﻦ ﺍست. ﻋﺸﻖ ﺣﻖ ﺍﺯ ﺣﻖ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ میﮔﻴﺮﺩ ﻭ ﺑﻪ ﻟﻄﻒ ﺍﻭ ﺍﻟﻬﺎﻡ میﺷﻮﺩ. ﻭﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺑﻪ ﻋﺎﺷﻘﺎﻥ ﺧﻮﻳﺶ ﻋﻨﺎیتی ﻧﺪﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ، ﻟﻄﻒ ﺧﻮﺩ ﺍﺯ ﺁﻧﺎﻥ ﺩﺭﻳﻎ میﺩﺍﺭﺩ . ﻭ ﺩﺭ ﻧﺘﻴﺠﻪ نمیﺗﻮﺍﻧﺪ ﺩﺭ ﻣﺪﺍﺭﺝ ﻛﻤﺎﻝ ﺑﻪ ﭘﺮﻭﺍﺯ ﺩﺭﺁید.
کشش چو نبود از آن سو، چه سود کوشیدن؟ (حافظ)
« ﭘﺮﻭﺍﻱ ﺍﻭ » ﻭ « ﭘﺮ، ﻭﺍﻱِ ﺍﻭ » ﺟﻨﺎﺱ ﻣﺮﻛﺐ ﺍﺳﺖ.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
[۳۲] ﺍﮔﺮ ﻧﻮﺭ ﺑﺎﻃﻦ ﺣﻀﺮﺕ ﻣﻌﺸﻮﻕ ﺩﺭ ﭘﻴﺶ ﻭ ﭘﺲ ﻣﻦ ﻧﺒﺎﺷﺪ، ﻣﻦ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﻢ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻋﻘﻞ ﺟﺰﺋﻲ ﻭ ﺍﺩﺭﺍﻙ ﻣﺤﺪﻭﺩ ﺭﺍﻩ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻴﺎﺑﻢ ﻭ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺳﻠﻮﻙ ﻛﻨﻢ؟
ﺑﻴﺖ ﻓﻮﻕ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺍﺳﺖ ﺑﺎ آیات:
« یَوْمَ تَرَى الْمُؤْمِنِینَ وَالْمُؤْمِنَاتِ یَسْعَىٰ نُورُهُم بَیْنَ أَیْدِیهِمْ وَبِأَیْمَانِهِم بُشْرَاکُمُ الْیَوْمَ جَنَّاتٌ تَجْرِی مِن تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِینَ فِیهَا ذَٰلِکَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِیمُ »:[ ﺍﻳﻦ ﭘﺎﺩﺍﺵ ﻧﻴﻜﻮ ﻭ ﺑﺎﺍﺭﺯﺵ ﺩﺭ ] ﺭﻭﺯﻯ [ ﺍﺳﺖ ] ﻛﻪ ﻣﺮﺩﺍﻥ ﻭ ﺯﻧﺎﻥ ﺑﺎﺍﻳﻤﺎﻥ ﺭﺍ ﻣﻰ ﺑﻴﻨﻰ ﻛﻪ ﻧﻮﺭﺷﺎﻥ ﭘﻴﺶ ﺭﻭ ﻭ ﺍﺯ ﺟﺎﻧﺐ ﺭﺍﺳﺘﺸﺎﻥ ﺷﺘﺎﺑﺎﻥ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻰ ﻛﻨﺪ ، [ ﺑﻪ ﺁﻧﺎﻥ ﻣﻰ ﮔﻮﻳﻨﺪ : ]ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺷﻤﺎ ﺭﺍ ﻣﮋﺩﻩ ﺑﺎﺩ ﺑﻪ ﺑﻬﺸﺖ ﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺯﻳﺮ [ ﺩﺭﺧﺘﺎﻥ ] ﺁﻥ ﻧﻬﺮﻫﺎ ﺟﺎﺭﻯ ﺍﺳﺖ ، ﺩﺭ ﺁﻧﻬﺎ ﺟﺎﻭﺩﺍﻧﻪ ﺍﻳﺪ ، ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﺁﻥ ﻛﺎﻣﻴﺎﺑﻰ ﺑﺰﺭﮒ . (تحریم/۱۲)
« یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَآمِنُوا بِرَسُولِهِ یُؤْتِکُمْ کِفْلَیْنِ مِن رَّحْمَتِهِ وَیَجْعَل لَّکُمْ نُورًا تَمْشُونَ بِهِ وَیَغْفِرْ لَکُمْ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَّحِیمٌ »: ﺍﻯ ﻣﻮﻣﻨﺎﻥ ! ﺍﺯ ﺧﺪﺍ ﭘﺮﻭﺍ ﻛﻨﻴﺪ ﻭ ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮﺵ ﺍﻳﻤﺎﻥ ﺁﻭﺭﻳﺪ ﺗﺎ ﺩﻭ ﺳﻬﻢ ﺍﺯ ﺭﺣﻤﺘﺶ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻋﻄﺎ ﻛﻨﺪ ، ﻭ ﺑﺮﺍﻯ ﺷﻤﺎ ﻧﻮﺭﻯ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﺁﻥ [ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﻣﺮﺩم ] ﺭﺍﻩ ﺳﭙﺎﺭﻳﺪ ﻭ ﺷﻤﺎ ﺭﺍ ﺑﻴﺎﻣﺮﺯﺩ ، ﻭ ﺧﺪﺍ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺁﻣﺮﺯﻧﺪﻩ ﻭ ﻣﻬﺮﺑﺎﻥ ﺍﺳﺖ . (تحریم/۲۸)
« یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا تُوبُوا إِلَى اللَّهِ تَوْبَةً نَّصُوحًا عَسَىٰ رَبُّکُمْ أَن یُکَفِّرَ عَنکُمْ سَیِّئَاتِکُمْ وَیُدْخِلَکُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِی مِن تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ یَوْمَ لَا یُخْزِی اللَّهُ النَّبِیَّ وَالَّذِینَ آمَنُوا مَعَهُ نُورُهُمْ یَسْعَىٰ بَیْنَ أَیْدِیهِمْ وَبِأَیْمَانِهِمْ یَقُولُونَ رَبَّنَا أَتْمِمْ لَنَا نُورَنَا وَاغْفِرْ لَنَا إِنَّکَ عَلَىٰ کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ »: ﺍﻯ ﻣﻮﻣﻨﺎﻥ ! ﺑﻪ ﭘﻴﺸﮕﺎﻩ ﺧﺪﺍ ﺗﻮﺑﻪ ﻛﻨﻴﺪ ، ﺗﻮﺑﻪ ﺍﻯ ﺧﺎﻟﺺ [ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﮔﻨﺎﻩ ﺑﺎﺯﺩﺍﺭﺩ ] ؛ ﺍﻣﻴﺪ ﺍﺳﺖ ﭘﺮﻭﺭﺩﮔﺎﺭﺗﺎﻥ ﮔﻨﺎﻫﺎﻧﺘﺎﻥ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺷﻤﺎ ﻣﺤﻮ ﻛﻨﺪ ﻭ ﺷﻤﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺑﻬﺸﺖ ﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺯﻳﺮ [ ﺩﺭﺧﺘﺎﻥ ] ﺁﻥ ﻧﻬﺮﻫﺎ ﺟﺎﺭﻯ ﺍﺳﺖ ، ﺩﺭﺁﻭﺭﺩ ، ﺩﺭ ﺁﻥ ﺭﻭﺯﻯ ﻛﻪ ﺧﺪﺍ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻭ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺍﻭ ﺍﻳﻤﺎﻥ ﺁﻭﺭﺩﻩ ﺍﻧﺪ ، ﺧﻮﺍﺭ ﻧﻤﻰ ﻛﻨﺪ ، ﻧﻮﺭﺷﺎﻥ ﭘﻴﺸﺎﭘﻴﺶ ﺁﻧﺎﻥ ﻭ ﺍﺯ ﺳﻮﻯ ﺭﺍﺳﺘﺸﺎﻥ ﺷﺘﺎﺑﺎﻥ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻰ ﻛﻨﺪ ، ﻣﻰ ﮔﻮﻳﻨﺪ : ﭘﺮﻭﺭﺩﮔﺎﺭﺍ ! ﻧﻮﺭ ﻣﺎ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻯ ﻣﺎ ﻛﺎﻣﻞ ﻛﻦ ﻭ ﻣﺎ ﺭﺍ ﺑﻴﺎﻣﺮﺯ ﻛﻪ ﺗﻮ ﺑﺮ ﻫﺮ ﻛﺎﺭﻯ ﺗﻮﺍﻧﺎﻳﻰ . (تحریم/۸)
ﻣﻨﻈﻮﺭ بیت: ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ی ﺟﻤﻴﻊ ﻣﻌﺎﺭﻑ ﺭﻭﺣﺎنی ﻭ ﺍﺩﺭﺍﻛﺎﺕ ﻣﻌﻨﻮی ﺁﺩمی ﻧﻮﺭ ﺑﺎﻃﻦ ﺣﻀﺮﺕ ﺣﻖ ﺍﺳﺖ.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
[۳۳] ﺑﯿﺮﻭﻥ : ﺁﺷﮑﺎﺭ، ﻓﺎﺵ. ﻏﻤّﺎﺯ : ﺳﺨﻦ چین، آشکار کننده :
ﺭﻧﮓ ﻭ ﺑﻮ ﻏﻤّﺎﺯ ﺁﻣﺪ ﭼﻮﻥ ﺟﺮﺱ ﺍﺯ ﻓﺮﺱ ﺁﮔﻪ ﮐﻨﺪ ﺑﺎﻧﮓ ﻓﺮﺱ
ﺍﮔﺮ ﻋﺸﻖ ﺩﺭ ﺟﺎﻥ ﺁﺩﻣﻲ ﺷﺮﺭ ﺯﻧﺪ، ﺁﺛﺎﺭ ﺁﻥ ﺩﺭ ﺍﻓﻌﺎﻝ ﻭ ﺍﺣﻮﺍﻝ ﺍﻭ ﻧﻤﺎﻳﺎﻥ ﮔﺮﺩﺩ. ﻋﺸﻖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺁﻳﻨﻪﺍی ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺻﻮﺭ ﺍﺷﻴﺎ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺧﻮﺩ ﻧﻤﺎﻳﺎﻥ میﮔﺮﺩﺍﻧﺪ . همین طوﺭ ﺩﺭ ﺁﻳﻨﻪ ﻋﺸﻖ ﻧﻴﺰ، ﺍﺣﻮﺍﻝ ﻋﺎﺷﻖ ﺁﺷﻜﺎﺭ ﺷﻮﺩ .
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
[۳۴] میﺩﺍنی ﻛﻪ ﭼﺮﺍ ﺁﻳﻨﻪ ﺩﻝ ﻭ ﺭﻭﺣﺖ ﺍﺳﺮﺍﺭ ﻭ ﺣﻘﺎﻳﻖ ﻣﻌﻨﻮی ﺭﺍ ﻧﺸﺎﻥ نمیﺩﻫﺪ؟ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺯﻧﮕﺎﺭ ﻫﻮی ﻭ ﻫﻮﺱ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺭﻭی ﺁﻥ ﭘﺎﻙ ﻧﻜﺮﺩﻩاند.
مولانا:
ﭘﺲ ﭼﻮ ﺁﻫﻦ، ﮔﺮ ﭼﻪ ﺗﯿﺮﻩ ﻫﯿﮑﻠﯽ ﺻﯿﻘﻠﯽ ﮐﻦ، ﺻﯿﻘﻠﯽ کن، ﺻﯿﻘﻠﯽ
ﺗﺎ ﺩﻟﺖ آیینه ﮔﺮﺩﺩ ﭘﺮ ﺻُﻮَﺭ ﺍﻧﺪﺭﻭ ﻫﺮ ﺳﻮ ﻣﻠﯿﺤﯽ ﺳﯿﻢ ﺑﺮ
ﺁﻫﻦ ﺍﺯ ﭼﻪ ﺗﯿﺮﻩ ﻭ ﺑﯽ ﻧﻮﺭ ﺑﻮﺩ ﺻﯿﻘﻠﯽ ﺁﻥ ﺗﯿﺮﮔﯽ ﺍﺯ ﻭﯼ ﺯﺩﻭﺩ
صیقلی دﯾﺪ ﺁﻫﻦ ﻭ ﺧﻮﺵ ﮐﺮﺩ ﺭﻭ ﺗﺎ ﮐﻪ ﺻﻮﺭت ها ﺗﻮﺍﻥ ﺩﯾﺪ ﺍﻧﺪﺭو
ﮔﺮ ﺗﻦ ﺧﺎﮐﯽ ﻏِﻠﻆ ﻭ ﺗﯿﺮﻩ ﺍﺳﺖ صیقلش ﮐﻦ ﺯآن که ﺻﯿﻘﻞ، ﮔﯿﺮﻩ ﺍﺳﺖ
